Abrenuntiatio | Zrzeczenie się, w szczególności zrzeczenie się pretensji spadkowych do dóbr ojcowskich i macierzystych zeznawane przez zamężną szlachciankę po pokwitowaniu ojca lub innych męskich krewnych z wypłaty posagu. |
Administrare | Głównie wymierzenie sprawiedliwości osobie trzeciej, pozostającej w stosunku zależności, słudze lub poddanemu. |
Appellatio | Odwołanie się od wyroku do sądu wyższej instancji, |
Approbatio | Potwierdzenie np. zawartego kontraktu lub podjętego zobowiązania. |
Arestum | Nałożenie aresztu (wstrzymanie wykonania) na wydany wyrok, na zatrzymaną osobę lub przedmiot. |
Astitio | Stawienie się strony na rozprawę sądową przy jednoczesnej nieobecności przeciwnika. |
Citationes amissae | Unieważnienie pozwu, głównie ze względu na błędy formalne. |
Citationes remissae | Odesłanie pozwu do właściwego sądu, tu głównie do sądu ziemskiego. |
Commutatio | Dokonanie zamiany, przede wszystkich gruntów. |
Concordia | Ugoda. |
Concordia vulnerum | Zawarta przez strony ugoda dotycząca sprawy o zadanie ran. |
Contumacia | Niestawienie się strony w sądzie, pociągające za sobą wymierzenie kary tzw. niestanego. |
Contumax | Osoba winna niestawiennictwa na rozprawę sądową (por. Contumacia ). |
Convolutio | Dobrowolna zgoda na uwolnienie od zobowiązań. |
Debiti expectatio | Obietnica spłacenia długu. |
Debitum | Dług. |
Decret | zob. Decretum . |
Decretum | Wyrok wydany przez sąd. |
Deliberatio | Odroczenie wydania wyroku w celu zastanowienia się. |
Demissio | Ustąpienie posiadanych praw osobie trzeciej. |
Deputatio | Wyznaczenie przez sąd woźnego ziemskiego w celu dokonania określonych czynności prawnych. |
Diligentia | Tzw. pilność, oświadczenie strony o swojej gotowości do wykonania określonej czynności prawnej, do czego nie może dojść z powodu nieobecności drugiej strony. |
Disiunctio | Motywowana chęcią zawarcia ugody zgoda obu stron na odroczenie przez sąd rozpatrywania ich sprawy. |
Disiunxit | zob. Disiunctio . |
Dividere | Polecenie dokonania podziału majątku wydane przez sąd stronom. |
Divisio et lucrum | Zeznanie dotyczące podziału majątku, tu połączone z orzeczeniem przez sąd pewnej kary (tzw. zysku). |
Docere | Wykazanie przed sądem pewnych spraw; m. in. nakazane przez sąd stawienie konkretnych osób. |
Donatio | Darowizna. |
Effideiussio | Poręczenie. |
Dotalitium | Wiano, ewentualnie posag. |
Emensuratio | Wymierzenie gruntu. |
Emissio | Zgoda na uwolnienie drugiej strony od odpowiedzialności w danej sprawie (tzw. wypuszczenie). |
Evasio | Uwolnienie strony pozwanej od odpowiedzialności w danej sprawie (tzw. odbicie). |
Evasit | zob. Evasio . |
Extradere | zob. Extraditio . |
Extraditio | Zobowiązanie się do wydania osoby lub rzeczy osobie trzeciej. |
Facere exequutionem | Przekazanie do wykonania wydanego przez sąd wyroku. |
Imparitio | Nie stawienie się w sądzie. |
Imparitionum penae | zob. Imparitio . |
Importatio | Wniesienie, np. posagu żony na dobra męża. |
In deliberatione | zob. Deliberatio . |
In exequutione | Zobowiązanie się sądu do wykonania decyzji lub wyroku. |
In suspenso | Pozostawienie sprawy w czasowym zawieszeniu. |
In vigore | Utrzymanie przez sąd pozwu w mocy przy jednoczesnym odłożeniu rozpatrzenia sprawy. |
Inscriptio | Zapis (długu itp.). |
Intromissio | Wprowadzenie w posiadanie dóbr. |
Iuramenti suspensio | Zawieszenie wykonania przysięgi. |
Iurare | Zobowiązanie przez sąd do wykonania przysięgi. |
Iuravit | zob. Iurare . |
Iuris transfusio | Przekazanie praw. |
Lacerationes | Zadrapania, poszarpania (por. Vulnera ). |
Libertatio | Uwolnienie, głównie od zobowiązań, ewentualnie od sprawy sądowej. |
Libertationes | zob. Liberatio . |
Literae salvi conductus | Tzw. list żelazny (glejt), wydany przez króla dokument gwarantujący odbiorcy osobiste bezpieczeństwo. |
Literae Sacrae Regiae Maiestatis | Wpis dokumentu królewskiego (tu głównie oznajmienia o ustanowieniu zakładu). |
Literarum vadii | zob. Literae Sacra Regiae Maiestatis . |
Lucrum | Kara orzeczona przez sąd (tzw. zysk). |
Manifestatio | Oświadczenie złożone przed urzędowymi aktami. |
Ministerialem statuere | Zobowiązanie do stawienia przed sądem woźnego ziemskiego. |
Mittere et fideiubere | Uwolnienie za poręczeniem. |
Nobilitatis deductio | Wywód szlachectwa. |
Obligat | zob. Obligatio . |
Obligatio | Zastaw. |
Penae imparitionum | zob. Imparitio . |
Plenipotentia | Udzielenie pełnomocnictwa osobie trzeciej. |
Ponere | Zobowiązanie do złożenia przed aktami pieniędzy lub rzeczy. |
Porrectio | Podanie np. dokumentu do akt. |
Prolongatio | Przedłużenie np. terminu zwrotu pieniędzy. |
Protestatio | Protest. |
Quaerela | Skarga. |
Quietat | zob. Quietatio . |
Quietatio | Pokwitowanie. |
Recognitio | Zeznanie. |
Reinducere | Ponowne wprowadzenie w posiadanie. |
Relatio | Relacja, najczęściej z czynności urzędowych dokonywanych przez woźnego. |
Remisa | zob. Remissio . |
Remisit | zob. Remissio . |
Remissio | Odesłanie sprawy do właściwego sądu (królewskiego lub ziemskiego). |
Repositio | Zobowiązanie do złożenia przed aktami rzeczy lub pieniędzy. |
Reposuit | zob. Repositio . |
Restituere impensa | Zobowiązanie do zwrotu poniesionych kosztów. |
Sponsio | Złożenie obietnicy. |
Statuat | zob. Statuere . |
Statuere | Zobowiązanie do stawienia osoby trzeciej przed sądem. |
Suspensio | Zawieszenie przez sąd rozpatrywania sprawy. |
Termini repositio | Przełożenie przez sąd terminu rozpatrywania sprawy. |
Transductum | Przeniesienie, zwłaszcza zeznania z akt grodzkich do ziemskich. |
Vadii | zob. Literae Sacrae Regiae Maiestatis . |
Vadii affideiussio | Poręczenie zakładu. |
Vadii importatio | Oznajmienie przez woźnego ziemskiego o ustanowieniu przez króla zakładu między stronami. |
Vadium | Zakład. |
Vendidit | zob. Venditio . |
Venditio | Sprzedaż. |
Vigor | por. In vigore . |
Vulnera | Rany. |
Vulnerum concordia | zob. Concordia vulnerum . |
Vulnerum emissio | Uwolnienie od odpowiedzialności w sprawie o zadanie ran. |
Vulnus | zob. Vulnera . |
Oprac. Michał Kulecki